Automatyka budynkowa – na co zwrócić uwagę przy wyborze instalatora i producenta?

Wielu naszych klientów wspominało nam, że podczas pierwszych rozmów z instalatorami i dystrybutorami systemów automatyki budynkowej, ani nie mieli pełnej wiedzy na temat możliwości systemu, jakie im oferowano, ani nie byli przez nich informowani na temat „automatycznych” możliwości tego systemu. Niniejszy artykuł ma za zadanie skierowanie oczu przyszłych nabywców systemu automatyki budynkowej na pewne kwestie, które należy rozważyć przed decyzją o zakupie danego systemu.

Z tego artykułu dowiesz się:
+ profesjonalna automatyka domowa = samodzielnie działające urządzenia

+ 1 urządzenie sterujące w miejsce wszystkich dotychczasowych regulatorów

+ automatyka budynkowa powinna działać bez zakłóceń

Automatyka budynkowa i automatyzacja rutyn

Sporym problemem rynku automatyki budynkowej jest to, że jej korzyści i funkcjonalności nie są klarownie dla ogromnej rzeszy osób, z którymi się spotykamy. W polskim internecie dominują treści, które utożsamiają automatykę budynkową – z jednej strony – ze sterowaniem za pomocą smartfona (lub tableta), a z drugiej strony – z „działaniem urządzeń domowych (np. oświetlenia, ogrzewania czy rolet – przyp. red.) dostosowanych do potrzeb domowników”. Zacznijmy od ten drugiej kwestii.

Co do utożsamienia automatyki budynkowej z „działaniem urządzeń wedle naszych potrzeb”, to sprawa jest o tyle trudna, że zarówno zwrot „działanie urządzeń” oraz „wedle naszych potrzeb” są silnie nieostre, wieloznaczne, co skutkuje tym, że nie wiadomo, co mają właściwie na myśli autorzy tego typu komunikatów, a co gorsza – co potencjalny nabywca takiego produktu otrzymuje. Ale i na to mamy (p)odpowiedź.

Wedle słownika PWN, „automatyka to dział nauki i techniki zajmujący się urządzeniami sterującymi procesami technologicznymi bez udziału człowieka”. Z kolei słowo „automatyczny” – wedle tego samego słownika oznacza – działający samoczynnie, za pomocą odpowiedniego urządzenia” albo „wykonywany lub powstający bez udziału świadomości i woli”. Zatem „automatyka budynkowa” to działanie budynku – a dokładniej elementów, grup urządzeń, jakie się na nie składają – w sposób samodzielny, automatyczny.

Chodzi o tzw. automatyzację rutyn, a więc czynności, jakie system automatyki budynkowej wykonuje w imieniu użytkowników domu. Podamy przykłady wykorzystywane przez naszych klientów:

• jeśli w domu zacznie się ulatniać dym albo czad, to system automatyki budynkowej powiadomi Cię via SMS o zaistniałej sytuacji, a w tym samym czasie uruchomi wyższy bieg wentylacji, otworzy wybrane okna, podniesie rolety, wyłączy pewne urządzenia;
• jeśli wychodzisz z domu, to system automatyki budynkowej zmniejsza temperaturę w domu lub w wybranych pokojach, obniża rolety, wyłącza wybrane gniazdka oraz uzbraja alarm. A gdy nie ma Ciebie w domu więcej niż 8h, a z kolei na zewnątrz panuje temperatura sięgająca powyżej 32C, to system automatyki budynkowej uruchamia system nawadniania ogrodu.

Jeśli więc potencjalny instalator lub producent nie proponuje Ci systemu automatyki budynkowej, który umożliwia jego zaprogramowanie go, by ten działał w sposób samodzielny, wedle Twoich oczekiwań lub rutynowych zachowań – to należy rozważyć przemyślenie współpracy z innym wykonawcą instalacji automatyki budynkowej.

Sterowanie ręczne w automatyce budynkowej

Jak już było wspomniane w powyższym akapicie – automatykę budynkową nie należy utożsamiać tylko ze sterowaniem różnymi elementami domu za pomocą smartfonu czy tabletu. Można rzec, ze takie utożsamienie tylko w połowie jest prawdą, a wedle inżynierów-automatyków w mniejszym stopniu niż w połowie. Bo co ma sterowanie za pomocą smartfona, sterowanie de facto manualne, wspólnego z pojęciem „automatyka budynkowa”? Ale do rzeczy.

Otóż, jedną z wielu korzyści i przejawów zintegrowania urządzeń domowych z odpowiednim systemem automatyki budynkowej jest to, że można nimi (wszystkimi lub pojedynczo) sterować za pomocą 1-ego narzędzia sterującego, a nie za pomocą różnych sterowników czy włączników rozsianych po całym domu albo wiszących na jednej ścianie.

Dla przykładu – smartfonem lub panelem ściennym można sterować w całym domu lub w wybranych pomieszczeniach. Można sterować zarówno oświetleniem czy wybranymi lampami w całym domu lub w wybranych pomieszczeniach, ba, tym samym smartfonem można dodatkowo sterować ogrzewaniem, wentylacją, roletami czy chociażby systemem nawadniania ogrodu. Oczywiście, o ile danym system automatyki domowej to umożliwia. (Porównanie systemów automatyki domowej znajdziesz tutaj: „System inteligentnego domu – porównanie„)

Warto zatem przed zakupem zorientować się, jakie formy sterowania ręcznego (zwanego także sterowaniem lokalnym) oferuje dystrybutor czy producent. czy tylko za pomocą smartfonu, czy także za pomocą panelu ściennego. Warto oczywiście porównać pod kątem innych funkcjonalności – niektóre bowiem panele ścienne pozwalają na sterowanie gestami…nieźle, co?!

Automatyka budynkowa oparta o komunikację radiową czy kablową?

Niniejsza część artykułu o automatyce budynkowej może bardzo zainteresować tych potencjalnych nabywców domu, którzy zafiksowani są na sterowaniu domem za pomocą smartfona.

Elementy w ramach automatyki budynkowej mogą być połączone ze sobą radiowo (np. przez wi-fi) albo przez klasyczny kabel prowadzony w ścianie, podłodze lub suficie. Na przykład: jeżeli chcesz sterować roletą za pomocą przycisku na ścianie to w systemie przewodowym po prostu kabel prowadzony jest między roletą a włącznikiem. Natomiast w systemie opartym o komunikację radiową – roleta i włącznik muszą mieć nadajnik i odbiornik sygnału bezprzewodowego, żeby mogły się ze sobą kontaktować.

W przypadku systemów bezprzewodowych, szczególnie należy rozważyć zakłócenia, jakie występują w otoczeniu oraz sposób wykończenia pomieszczeń. Pomieszczenia w których znajduje się dużo kamienia, marmurów, luster lub szkła mocno ograniczają łączność radiową. Dodatkowym utrudnieniem są właściwości wielu farb. Innymi słowy, ważne, aby elementy komunikujące się bezprzewodowo były w zasięgu emitowanej sieci. Jeżeli odległość pomiędzy urządzeniami jest zbyt duża, należy użyć repeatera sygnału (nie wszystkie systemy posiadają taką możliwość).

W przypadku systemu przewodowego takie ograniczenia się nie pojawiają. Błyskawiczny i stabilny przesył danych – to cechy takiego systemu. Raz podłączony, pracuje stabilnie przez lata, nie wymagając ingerencji czy konserwacji. No i inna sprawa – nie trzeba wymieniać baterii, co ma miejsce w przypadku bezprzewodowych systemów. A jako że instalacja takich systemów jest skomplikowana, więc musi ją przeprowadzić fachowiec, a przy niektórych systemach pojawia się inżynier i programista z odpowiednim certyfikatem czy autoryzacją.

System wyspowy czy kompleksowy?

Podczas poszukiwania odpowiedniego systemu dla siebie albo podczas rozmów z dystrubutorami warto sobie lub im zadać pytanie, czy reprezentowany przez nich system to system wyspowy czy kompleksowy.

„Rozwiązania wyspowe” to określenie branżowe, używane przez specjalistów z naszej branży. Rozwiązania tego typu działają w sposób niezależny od siebie, nie współgrają ze sobą, nie kontaktują się ze sobą, nie mają na siebie wpływu niczym rozsiane po oceanie wyspy. Przykładami takich rozwiązań są: inteligentne oświetlenie, inteligentne ogrzewanie czy chociażby inteligentne bramy.

Rozwiązania wyspowe niosą ze sobą j pewne wyzwania. Otóż pewnych klientów nie zadowala fakt, że każde z tych rozwiązań wymaga osobnego narzędzia sterującego – zwłaszcza, gdy zakupi różne rozwiązania wyspowe, różnych producentów. W konsekwencji użytkownik ma osobną aplikacją do sterowania oświetleniem, osobną do sterowania ogrzewaniem, itd.

Inna sprawa: jako że te rozwiązania się ze sobą nie komunikują, to mówienie o automatyce domowej w ich przypadku też nastręcza pewne trudności. Pokażmy to przykładami:

• kiedy będę wjeżdżać na posesję domu, wtedy a) podnoszą się rolety, b) uruchomione zastaje światło, c) zwiększa się bieg wentylacji, d) włączony zostanie TV.
• kiedy pojawi się dym na terenie domu, wtedy inteligentny dom a) podnosi rolety, b) zwiększa bieg wentylacji, c) wyłącza wybrane gniazdka, d)wysyła SMS o zaistniałym wydarzeniu.

Żeby doszło do takiej sekwencji i zależności, właściciel domu zmuszony jest przełączać się między aplikacjami, by osiągnąć taki rezultat. A teraz wyobraźmy sobie, że mieszka w miejscowości, gdzie internet działa różnie…

Przeciwieństwem rozwiązań wyspowych są kompleksowe systemy automatyki budynkowej. Te umożliwiają zaawansowane sterowanie warunkowe – czyli automatyzację rutyn oraz sterowanie/komunikację tych rozwiązań za pomocą sieci GSM lub Internetu.

Systemy kompleksowe są o wiele wygodniejsze i zdecydowanie bardziej sprytne niż te wyspowe, proste. Mogą sprawić, że natężenie oświetlenia będzie samodzielnie dostosowywało się do warunków panujących na zewnątrz czy sterować dwoma źródłami ogrzewania jednocześnie (np. ogrzewanie podłogowe + biokominek). Oprócz tego będą zasuwać żaluzje w przypadku bardzo silnego nasłonecznienia lub zamykać okna w czasie burzy. Słowem, systemy zaawansowane mają o wiele bardziej rozwiniętą sieć czujek i detektorów, które same reagują na zmieniające się warunki, zaś liczba urządzeń biorących udział w automatyce jest znacznie większa (gdyż obejmować może wszystkie kategorie urządzeń jednocześnie, tj. całe oświetlenie, rolety, bramy, wentylację, okna, drzwi, itd.).

Tym, co wyróżnia dodatkowo te grupę systemów na tle rozwiązań wyspowych są dotykowe panele sterujące, częstokroć ścienne. Zapewnia on dostęp do większości funkcji i parametrów konfiguracyjnych. Szeroka gama dostępnych czujników również zwiększa funkcjonalność tego typu rozwiązań.